فرایند پرستاری در هنگام مصرف داروهای آدرنرژیک

فرایند پرستاری در هنگام مصرف داروهای آدرنرژیک

1 . بررسی و شناخت )

با توجه با اینکه تحریک رسپتورهای آلفا یک موجب انقباض عروقی ، تحریک رسپتورهای بتا یک موجب تحریک قلب و تحریک رسپتورهای بتا دو موجب گشاد شدن برونش می شود ، بررسی دقیق بیمار برای کاهش اثرات جانبی احتمالی و افزایش اثرات درمانی ضروری است . مواردی که در بررسی ضروری است ،‌عبارتند از :

•  جمع آوری اطلاعات در رابطه با آلرژی های بیمار و شرح حال پزشکی گذشته و حال مثل ابتلا به آسم ، هیپرتانسیون ، آریتمی قلبی ، بیماری های قلبی عروقی .

•  بررسی سابقه مصرف دارو

•  از آن جا که داروهای آدرنرژیک می توانند ایجاد تاکی کاردی ، افزایش فشار خون ، انفارکتوس میوکارد یا نارسایی قلبی کنند، بنابراین در بیمارانی که دچار اختلال هستند ، با احتیاط داده شود.

•  بررسی تداخلات دارویی قبل از تجویز آدرنرژیک.

2. تشخیص های پرستاری 

به تعدادی از تشخیص های پرستاری اشاره میشود:

الف ) درد (ناراحتی سینه )، مربوط به تاکی کاردی و طپش قلب.

ب ) کمبود آگاهی مربوط به رژیم درمانی ، اثرات جانبی، تداخلات دارویی و احتیاطات مربوط به استفاده از سمپاتومیمتیک ها.

ج ) مستعد آسیب مربوط به اثرات جانبی احتمالی (مثل عصبانیت ، سرگیجه ، هیپرتانسیون ، تاکی کاردی ، ترمور) .

3. برنامه ریزی

در برنامه ریزی اهداف و تدابیر لازم برای حل مشکلات یا تشخیص های پرستاری نوشته می شود از آن جا که بنا بر اختصار است به ذکر آن پرداخته نشده است .

4. اجرا

مداخلات پرستاری برای افزایش اثر درمانی و کاهش اثرات جانبی انجام می‌شود که به برخی از آن ها اشاره می‌شود :

•  از سرنگ انسولین در تزریق زیر جلدی استفاده می‌شود.

•  داروهای آدرنرژیک مثل اپی نفرین و ایزوپرترنول در یک زمان داده نشود زیرا خطر عوارض جانبی مثل تاکی کاردی و هیپرتانسیون را افزایش می دهد .

•  حداقل چهار ساعت بین دوز این داروها ، فاصله بیندازید تا از آریتمی های شدید قلبی پیشگیری شود .

•  اغلب این داروها در ترکیب با سایر داروهای مربوط به آسم استفاده می شود زیرا اثرات سینرژیک دارند.

•  هنگام تزریق وریدی به نکات زیر توجه شود: محلول شفاف بوده و در دکستروز پنج درصد حل شود ، برای تزریق بهتر است از پمپ انفوزیون استفاده شود ، مانیتور قلبی حین انفوزیون ضروری است و انفوزیون آهسته انجام شود.

•  در بیمارانی که بیماری مزمن ریه داشته و داروی آدرنرژیک می گیرند ، از عوامل تشدید کننده اجتناب شود مثل آلرژن (5) ها ، غذاهای محرک و سیگار کشیدن .

•  کنترل جذب و دفع به دلیل متابولیسم بعضی از داروها از کلیه ضروری است مثل دوپامین.

•  دارو طبق دستور مصرف شود چرا که افزایش دوز می تواند موجب تحریک سیستم عصبی مرکزی و قلب و عروق شود.

•  اگر بیمار سابقه دیابت ملیتوس ، هیپرتانسیون ، هیپرتیروئیدیسم ، آریتمی ، درد قفسه سینه یا سرگیجه دارد، به دلیل تحریک سیستم عصبی مرکزی و قلبی و عروقی به پزشک خود اطلاع دهد .

•  از هیچ دارویی بدون اجازه پزشک هم زمان با این داروها استفاده نشود.

5. ارزشیابی

•  بررسی اثرات درمانی در هیپوتانسیون ، شوک یا ایست قلبی شامل افزایش برون‌ده ادراری ، کاهش ادم ، بازگشت علائم حیاتی به حد طبیعی ) 80 /120 ? BP ، 120 < Pulse < 60 ، 20 RR< < 12)، بهبود رنگ پوست (صورتی رنگ)، گرمی پوست و افزایش سطح هوشیاری.

•  بهبود در بیمار مبتلا به آسم به صــــــــــورت20 < RR< 12 ، بهبود صداهای تنفس و کمتر شدن رال ، کاهش یا عدم سرفه ، کاهش دیس پنه ، بهبود گازهای خون شریانی ، افزایش تحمل فعالیت.

•  بررسی اثرات جانبی داروها شامل آریتمی های قلبی ، هیپرتانسیون ، تاکی کاردی ، عصبانیت ، اضطراب ، ترمور ، ‌‌بی خوابی و بی قراری

داروهای آدرنرژیک

آدرنرژیک‌ها ، گروه بــزرگی از مواد اگزوژنوس  و اندوژنوس هستند که استفاده های درمانی متعددی بر اساس محل عمل و اثرات آنها بر رسپتورها دارند

مکانیسم عمل

آدرنرژیک ها سیستم اعصاب سمپاتیک را تحریک می‌کنند و همچنین آگونیست های آدرنرژیک یا سمپاتومیمتیک نامیده می‌شوند . چرا که اثرات نور و ترانسمیترهای نوراپی نفرین و اپی نفرین که به عنوان کاتکل آمینی‌ها نامیده می‌شوند را تقلید می‌کنند.

داروهای آدرنرژیکی که اثرات نوروترانسمیترهای نوراپی نفرین ، اپی نفرین و دو پامین را دارند ، به عنوان کاتکل آمین‌ها نامیده می شوند . کاتکل آمین‌ها پاسخ سمپاتومیمتیک ایجاد می‌کنند و هم مواد اندوژنوس (مثل اپی نفرین ، نوراپی نفرین و دوپامین) هستند و هم مواد صناعی (مثل ایزوپرترنول (4) ، دوبوتامین (5) و فنیل افرین (6) ).

اثرات دارویی

وقتی که داروهای آدرنرژیک گیرنده آلفا در عضلات صاف رگهای خونی را تحریک می‌کنند ، موجب انقباض عروقی می شوند ، در محل های دیگر موجب شلی عضلات صاف معدی روده ای ، انقباض رحم و مثانه ، انزال مردان ، کاهش آزاد شدن انسولین ، انقباض ماهیچه های مژگانی چشم وگشاد شدن چشم میشود.

تحریک رسپتورهای بتا دو آدرنرژیک به وسیله داروهای آدرنرژیک ، موجب گشاد شدن برونش وانبساط معدی روده‌ای میشود.

تحریک گیرنده بتا یک آدرنرژیک تحریک قلب را موجب می شود . رسپتورهای بتا یک آدرنرژیک در میوکارد و سیستم هدایت قلب ، گره سینوسی دهلیزی و دهلیزی بطنی وجود دارند. وقتی این گیرنده ها به وسیله داروهای آدرنرژیک تحریک می شوند ، موجب افزایش قدرت انقباض (اثر اینوتروپیک مثبت) ، افزایش ضربان قلب ( اثر کرونوتروپیک مثبت) و افزایش هدایت از گرة دهلیزی بطنی (اثر درموتروپیک مثبت ) می‌شوند.

تحریک رسپتور بتا دو آدرنرژیک در کبد موجب گلیکوژنولیز و در کلیه موجب افزایش ترشح رنین می شود .

اثرات درمانی

آدرنرژیک‌ها یا سمپاتو میمتیک ها در درمان بیماری ها و مشکلات مختلف به کار می روند که عبارتند از:

1. بی اشتها کننده‌ها : داروهایی که برای درمان کوتاه مدت چاقی استفاده می شوند شامل: بنزفتامین (1) ، دکستروآمفتامین (2) ، دایتیل پروپیون (3) ، فنترمین (4) ، فنیل پروپانولامین (5) ، دکسدرین (6) .

2. برونکودایلاتورها (بتا آدرنرژیک ها)

آلبوترول (7) ، اپی نفرین (8) ، ایزوپرترنول (9) ، بتـــولترال (10) ، اتیل نوراپی نفرین (11) ، متاپروترنول (12) ، افدرین (13) ، ایزواتارین (14) ، تربوتالین (15) .

  3. کاهش دهنده فشار داخل چشم و گشاد کننده مردمک ها : اپی نفرین ، دی پی ورفین (16) .

4. دکونژستان های بینی : اپی نفرین ، افدرین ، نافازولین (17) ، اکسی متازولین (18) ، فنیل افرین ، فنیل پروپانولامین ، سودوافدرین ، تتراهیدروزولین (19) .

5. آدرنرژیک های چشمی (تسکین دهنده احتقان ملتحمه ) : اپی نفرین ، نافازولین ، تتراهیدروزولین .

6. سمپــامیتمیک های وازواکتیـــو (20) ، پرسورها ، اینوتروپ ها یا سمپاتومیتمیک های انتخابی قلب ( کاربرد در نارسایی قلبی یا شوک ) : دوبوتامین (22) ، دوپامین (21) ، اپی‌نفرین ، افدرین ، ایزوپرترنول ، متارامینول (23) ، متوکسامین (24) ، نوراپی نفرین، فنیل افرین .

در مبحث آینده پرستاری در این گروه از دارو ها بررسی می شود .

شرح وظایف پرستار

1-      جلب اعتماد و اطمینان مددجو (فرد،خانواده، و جامعه) و برقراری ارتباط حرفه ای موثر و پاسخ صحیح به سوالات درخواستها و مشکلات با دادن اختیار به وی ( بکارگیری مهارتهای کلامی و غیر کلامی و در نظر گرفتن تفاوتهای فردی مددجویان و ایجاد محیطی با حداکثر امنیت ، استقلال و کیفیت زندگی و سلامت)

2-      بررسی و شناخت و کسب اطلاعات از وضعیت سلامت مددجو و ثیت در پرونده ( طبق فرم موجود)

3-      تعیین و ثبت مشکلات و نیازهای بهداشتی مددجو و تشخیص پرستاری مبتنی بر دانش، مهارت و پژوهش

4-      برنامه ریزی اقدامات مراقبتی بر اساس اهداف واولویتها و ثبت آن در پرونده

5-      مشارکت و همکاری در انجام آزمایشات کلینیکی و پاراکلینیکی

6-      انجام اقدامات مراقبتی بر اساس استانداردهای حرفه پرستاری و ثبت و پیگیری آن، با توجه به:

الف : تامین نیازهای جسمی ، روانی، اجتماعی و معنوی مددجو در موارد زیر :

تامین بهداشت فردی (پوست و مو، دهان و...)/خواب ، استراحت و آسایش/ تغذیه و متابولیک(رژیم های غذایی، روشهای تغذیه درمانی و...)/دفع (سوندگذاری،شستشوی مثانه، مراقبت از سوندها و درنها، مراقبت از کلستومی، انواع تنقیه و...)/ تنفس( تمرینات تنفسی، اکسیژن رسانی ، ساکشن، مراقبت از تراکئوستومی،...)/ گردش خون( بررسی علایم حیاتی ، توزین روزانه ،...)/ تحرک(  حرکت در تخت، خروج از تخت، انتقال به صندلی، تغییر وضعیت، انجام حرکات فعال و غیر فعال، بکارگیری از وسایل کمک حرکتی ، ...)/ تعادل الکترولیتها( کنترل جذب و دفع، بررسی و حفظ تعادل الکترولیتی...)/ مراقبت از سیستم پوششی( مراقبت از پوست انوع زخمها ....) مراقبت از سیستم عصبی و حواس پنجگانه( اعتلای سطح کیفیت زندگی و خود کفایی در فعالیتهای روزمره زندگی با مشارکت تیم توانبخشی ،...)/ اعتلای مفهوم از خود در مددجو / تطابق روانی اجتماعی مددجو( تشویق بیمار به شرکت فعالتر در تصمیم گیری های درمانی خود...)/ محیط مناسب جهت تامین نیازهای معنوی مددجو

ب: تامین نیازهای درمانی ساده و تجویز شده در موارد زیر:

بخور/ داروهای خوراکی ، واژینال رکتال تزریقی مایعات وریدی/ با نظارت پزشک تزریق خون و فراورده های آن و شیمی درمانی/ پیشگیری و کنترل اثر درمان و عوارض جانبی آنها

ج: ارائه اقدامات اولیه احیاء قلبی ریوی تا حضور تیم احیاء

د: ارائه اقدامات پرستاری در بیماران بحرانی و فوریتها ( اورژانسها) تا حضور پزشک و ثبت و ارائه گزارشات مربوطه

7-      ارزشیابی نتایج خدمات ارائه شده به مددجو و در صورت لزوم بررسی و برنامه ریزی مجدد به منظور ارائه مراقبتهای لازم

8-      بکارگیری روشهای تصمیم گیری و حل مشکل به کمک سایر اعضای تیم در موقعیتهای خاص و بحرانی و حوادث غیرمترقبه

9-      اقدامات مناسب در جهت تامین ایمنی و پیشگیری از حوادث احتمالی

10-   سرپرستی و نظارت مستمر بر حسن اجرای اقدامات مراقبتی توسط سایر اعضای گروه پرستاری

11-   بررسی نیازهای آموزشی تعیین سطح انگیزش فراگیر توسعه برنامه های آموزشی اجرای آموزش و ارزیابی در مددجو خانواده و جامعه به منظور تامین حفظ و ارتقاء سطح سلامت و رفاه اجتماعی

12-   راهنمایی و مشاوره با مددجو در صورت لزوم ارجاع به سایر منابع تخصصی حمایتی و اجتماعی

13-   مشارکت با مرکز مشاوره و ارائه خدمات پرستاری جهت پیگیری اقدامات مراقبتی در منزل

14-   انجام و نظارت مستمر بر اقدامات ضروری به منظور پیشگیری از عفونتها از آموزش تا پژوهش و ...

15-   همکاری با گروه بهداشتی جهت رفع مشکلات محیطی حفاظتی و خدماتی با استفاده از همفکری و همیاری و مشارکت جامعه ( فرد خانواده گروه مدرسه کارخانه و ...) و پیگیری آنها

16-   مشارکت و همکاری در برنامه های آموزشی – پژوهشی ( آموزش ضمن خدمت بازآموزیها آموزش دانشجویان پرستاری و سایر اعضای گروه بهداشتی درمانی همکاری در انجام پژوهشهای مورد نیاز در جهت اعتلای کیفیت خدمات پرستاری ،...)

17-   مشارکت در ارائه خط مشی های مراقبتی و بهداشتی و توانبخشی در جهت بهبود مداوم کیفیت خدمات

18-   نظارت و کنترل بر مراقبت از جسد طبق موازین شرعی