مایعات بدن
حدود 60-55 %
درصد بدن بالغین و 78% وزن بدن نوزادان را آب تشکیل می دهد که البته با
افزایش سن میزان مایعات بدن بدلیل افزایش میزان چربی کاهش می یابد، علاوه
بر این، میزان مایعات بدن در زنان بدلیل تجمع بیشتر چربی کمتر از مردان
است.
مصرف روزانه آب
آب از دو راه عمده به بدن اضافه می شود:
1- به شکل مایعان یا آب موجود در غذاها که رویهم بطور طبیعی حدود 2100 میلی لیتر در روز است
2- در نتیجه اکسیداسیون کربوهیدراتها که بطور طبیعی در حدود 200 مبلی لیتر است.
دفع روزانه آب
1- دفع نامحسوس مایع: الف: تبخیر از راه مجاری تنفسی
ب: انتشار از طریق پوست
2- تعریق: دفع آن بستگی به میزان فعالیت بدنی و دمای محیط دارد ولی بطور طبیعی در حدود 100 میلی لیتر است.
3- مدفوع: میزان آن بسیار کم و در حدود 100 میلی لیتر است
4- کلیه ها: باقیمانده دفع آب از طریق کلیه ها صورت می گیرد.
نکته:
1- مایعاتی که از بدن دفع می شود از رابطه یک سوم و دو سوم تبعیت می کنند.
2- حدود یک سوم آب از طریق نامحسوس و دو سوم از طریق ادرار دفع می شوند.
3- حدود یک سوم دفع نامحسوس از طریق تنفس و دو سوم از طریق پوست صورت میگیرد.
بخشهای مایع بدن:
1- مایعات داخل سلولی : 60% مایع بدن را در بر می گیرد(28 لیتر).
2-
مایعات خارج سلولی : 40% مایع بدن را تشکیل می دهد(14 لیتر) که خود از دو
قسمت؛ مایع میان بافتی(11 لیتر) و پلاسمای خون(3 لیتر) تشکیل شده است.
3- مایع ورای سلولی: مایع موجود در فضای سینوویال، صفاقی، پریکارد، داخل چشمی و...(2-1 لیتر)
مایع درمانی
1. maintenance : میزان مایعی که روزانه فرد برای حفظ محیط داخلی به آن نیاز دارد.
2. Deficit: مقدار کمبود مایع فرد در روز
3. Special State: محاسبه میزان مایع در موارد ویژه
4. Bleeding Replacement: جایگزینی خون
ارزیابی حجم مایع داخل عروقی بستگی به:
1- تایخچه بیمار
2- فشارخون سیستمیک ( فشارخون در حالت خوابیده و ایستاده).
3- ضربان قلب
4- برون ده ادراری
5- هماتوکریت
6- اوره خون
7- الکترولیت ها
8- میزان PH و گازهای خون شریانی
9- فشار ورید مرکزی
Maintenance مایع نگهدارنده
میزان مایع لازم برای جایگزینی ادرار، تعریق، پوست و تبخیر ریوی است.
نحوه محاسبه مایع Maintenance برای بزرگسالان
وزن×2(عدد ثابت برای بالغین)× مدت(مثلاً 24 ساعت)= مقدار مایع مورد نیاز
مثال: یک فرد 50 کیلوگرمی برای یک روز NPO چقدر سرم بگیرد؟
2400= 50×2× 24
نکته: سرم نگهدارنده باید حاوی املاحی باشد که جبران املاح از دست رفته از طریق این موارد را بنماید.
الکترولیت لازم برای مایع نگهدارنده بزرگسالان
1. سدیم meq/lit 35
2. پتاسیم meq/lit 20
3. یعنی در هر لیتر سرم باید 10 سی سی کلرید سدیم 20% و کلرید پتاسیم 15% لازم است.
4. لازم به ذکر است زمانی پتاسیم به سرم اضافه می شود که ادرار برقرار باشد
5. حداکثر پتاسیم تجویزی در 24 ساعت meq/lit 3
نحوه محاسبه مایع Maintenance برای اطفال در 24 ساعت
قانون 20-50-100
1. به ازای ده کیلوگرم اول در 24 ساعت: 100 سی سی بازای یک کیلو وزن بدن
2. ده کیلوگرم دوم: 50 سی سی بازای یک کیلو وزن بدن
3. بیش از 20 کیلو وزن: به ازای هر کیلو 20 سی سی
مثال: مایع نگهدارنده برای یک روز برای یک کودک 22 کیلوگرمی چقدر است:
1000=100× 10
500=50× 10
40=20× 2
مایع نگهداره برای 24 ساعت : 1540
نحوه محاسبه مایع Maintenance برای اطفال در هر ساعت
قانون 1-2-4
1. به ازای ده کیلوگرم اول: 4 سی سی بازای یک کیلو وزن بدن در هر ساعت
2. ده کیلوگرم دوم: 2 سی سی بازای یک کیلو وزن بدن
3. بیش از 20 کیلو وزن: 1 سی سی بازای یک کیلو وزن بدن
مثال: یک کودک 14 کیلوگرمی چقدر سرم برای 6 ساعت نیاز دارد:
40=4× 10
8=2× 4
288=6× 48
مایع نگهدارنده Maintenanceدر موارد خاص
ü بازای هر درجه تب 12% به سرم نگهدارنده افزوده می شود و در هیپوترمی برعکس
ü در مننژیت و ضربه مغزی دو سوم مایع نگهدارنده داده می شود.
ü در هیپوتیروئیدی 10 تا 25% کاسته و در هیپرتیروئیدی 25 تا 75% افزوده می شود.
ü میزان مایع نگهدارنده برای افرادی که حجم ادراری غیرطبیعی است: دفع نامحسوس = حجم ادرار 24 ساعته
ü لازم به ذکر است مایع نگهدارنده شامل دو قسمت میشود: یک سوم برای دفع نامحسوس+ دو سوم برای جبران ادرار
مایع نگهدارنده Maintenanceدر نوزادü دفع نامحسوس در نوزاد طبیعی 0/5cc/kg/h
ü
در نوزاد زیر 2500گرم (IBW) و زیر 1500 گرم(BLBW) به علت سطح زیاد بدن
نسبت به وزن و ضخامت کم پوست دفع نامحسوس بیشتری دارند مخصوصاً اگر در
انکوباتور با رطوبت کم باشند در این نوزادان دفع نامحسوس تا 2-3cc/kg/h می
رسد.
ü فتوتراپی دفع محسوس را تا 5cc/kg/h افزایش می دهد.
ü سرم نگهدارنده لازم برای روز اول نوزادی 2-3cc/kg/h
ü برای روز دوم و سوم 4-5cc/kg/h
محاسبه الکترولیت های نوزادü سدیم و پتاسیم برای دو روز اول لازم نیست به سرم اضافه شود.
ü بعد از دو روز چون بازجذب سدیم در کلیه نوزاد کمتر از بالغین است سدیم اضافه شده باید بیشتر از بالغین باشد.
سرم تراپی اولیه( مایع درمانی اورژانس)سرم تراپی اورژانس برای مواقعی است که بیمار در شوک یا پره شوک هیپوولمیک است.
حجم مورد نظر بسته به وضعیت بیمار از 40-10 سی سی و بطور متوسط 20cc/kg
اگر بیمار در شوک است در حداقل زمان ممکن و اگر در پره شوک است طی 1 تا 3 ساعت تزریق شود.
اگر بیمار در شوک باشد و با دوز اولیه جبران نشود میتوان برای بار دوم و سوم تکرار کرد.
از چه سرمی برای مایع درمانی اولیه باید استفاده شود؟ نرمال سالین، رینگر لاکتات و رینگر
مایع کمبود deficitبرای
محاسبه حجم کمبود از روشهای مختلفی استفاده میشود که به علت کاهش مایع بدن
بستگی دارد؛ مثلاً کسی که خونریزی دارد با کسی که مبتلا به اسهال و
استفراغ یا گرمازدگی شده است متفاوت است.
یکی از روشهای تعیین شدت کم
آبی بدن است که بر اساس درصد کاهش وزن به انواع خفیف، متوسط و شدید تقسیم
می شود که در اطفال و بالغین متفاوت است.
در اطفال قانون یا ملاک 5 و10 و 15 درصد و در بالغین 3 و 6 و 9 درصد ملاک خفیف و متوسط و شدید است.
انواع کم آبی( دهیداتاسیون)
ü
ایزوناترمیک که 80 درصد موارد را تشکیل می دهد و اگر بیماری با دهیدریشن
مراجعه کند تا قبل از نتیجه آزمایش به عنوان ایزوناترمیک درمان شود.
ü هیپو و هیپر ناترمیک هر کدام 10 درصد موارد(هیپوناترمیک( سدیم زیر 130) هیپرناترمیک( سدیم بالای 150))
الکترولیت های مایع کمبودü پتاسیم: در روز اول نیازی به اضافه کردن پتاسیم به مایع کمبود نیست مگر در موارد؛
1. هیپوکالمی با تایید آزمایشگاه
2. DKA
3. اسهال مزمن
1-مصرف همزمان سفتریاکسون با محلول یا فرآورده های حاوی کلسیم در نوزادان و سایر گروه های سنی حتی به صورت انفوزیون از رگ های متفاوت ممنوع می باشد.
2-مصرف محلول ها یا فرآورده های حاوی کلسیم تا 48 ساعت پس از آخرین دوز سفتریاکسون در تمام گروه های سنی ممنوع می باشد.
3-
مصرف سفتریاکسون در نوزادان مبتلا به هایپربیلی روبینمیا بویژه نوزادان
نارس ،ممنوع می باشد.مطالعات نشان داده است که سفتریاکسون قادر به جابجایی
بیلی روبین از محل اتصال به آلبومین سرم می باشد و لذا امکان ایجاد
آنسفالوپاتی ناشی از افزایش بیلی روبین در این بیماران مطرح می باشد.
4-استفاده از رقیق کننده های حاوی کلسیم ،مانند محلول رینگر ،به منظور آماده سازی سفتریاکسون جهت تزریق ممنوع می باشد.
5
- مصرف سفتریاکسون در بیماران با سابقه حساسیت با سایر سفالوسپورین ها
(مانند سفالکسین،سفالوتین،سفکسیم،سفتازیدیم و . . . ) ممنوع می باشد و در
بیماران با سابقه حساسیت به پنی سیلین ها باید با احتیاط فراوان همراه
باشد.
لازم بذکر است مرکز ADR ایران اکیداً توصیه می نماید مدت
زمان انفوزیون وریدی سفتریاکسون حداقل 30-15 دقیقه در محلول مناسب به طول
انجامد و تزریق این فرآورده صرفاً در مراکز مجهز به سیستم احیاء انجام
گردد.همچنین موکداً توصیه می گردد از تزریق وریدی سریع و همچنین تزریق
توسط افراد غیر حرفه ای در مکان های غیر از مراکز درمانی مجهز به امکانات
احیاء اجتناب گردد.
برگرفته از اطلاعیه شماره 70 مرکز ADR اصفهان