کم کاری تیروئید و بارداری

بزرگ ترین خطر کم کاری تیروئید به تاخیر انداختن رشد کودک و کندذهنی او بعد از تولد است .

بنابراین اگر کم کاری تیروئید مادر باردار درمان نشود اثرات سوئی در طولانی مدت بر مادر و فرزند خواهد گذاشت. 

از درمان‌های پرکاری تیروئید استفاده از ید رادیواکتیو است که این درمان در حاملگی ممنوع بوده و کسی که چنین درمانی گرفته تا 6 ماه نمی‌تواند باردار شود. 

کم کاری تیرویید به علت مختل کردن نظم سیکل های ماهیانه و تخمک گذاری و حتی ایجاد آمنوره(عدم ایجاد قاعدگی) می تواند موجب ناباروری گردد. درمان کم کاری تیرویید معمولا آسان و بسیار موثر است .نازایی با درمان کم کاری تیرویید برطرف خواهد شد.   

برخی موارد کم کاری تیروئید سبب ناباروری خانم هم می شود. پاره شدن جفت، تولد نوزاد نارس و مرده از دیگر عوارض کم کاری تیروئید برای خانم هاست. البته باید یادآور شد اگر کم کاری تیروئید قبل از بارداری تشخیص داده شود، می توانید با درمان هایی که از پزشک متخصص غدد می گیرید، خطرات ذکر شده ناشی از کم کاری تیروئید در بارداری را به نحو چشم گیری کاهش دهید.

اثر هورمون های تیروئید بر جنین: جنین در دوران بارداری تا زمانی که غده تیروئیدش عملکرد را شروع کند، از نظر هورمون تیروئیدی کاملا وابسته به مادرش است. این اتفاق زود تر از هفته ۱۲ بارداری رخ نمی دهد. بنابراین کم کاری تیروئید مادر در ۳ ماهه اول بارداری می تواند اثر سو خود را بر سلامت جنین بگذارد. اکثر مادران بعد از گذشت مدت زیادی از این 3 ماهه، از بارداری خود مطلع می شوند. بنابراین مادران قبل از اقدام به بارداری باید برای تشخیص و درمان وضعیت تیروئید خود مراحل لازم را طی کنند.

درمان کم کاری تیروئید در بارداری: اگر تیروئید شما کم کار است و پزشک غدد اجازه بارداری را به شما داده، بهتر است هر ۴تا ۶ هفته یک بار برای سنجش وضعیت تیروئید خود آزمایش بدهید.

درمان کم کاری تیروئید در دوران بارداری معمولا آسان است. در بیشتر موارد پزشک برای جبران کمبود هورمونی به بیمارش فرم های مصنوعی T4 را می دهد. دوز این دارو طوری تنظیم می شود که سطح هورمون مورد نظر در خون ثابت بماند، اما بهتر است در این دوران آزمایش سنجش هورمون تیروئیدی ( TSH) هم انجام شود. 

ریزش و یا عدم رشد مو در افراد با کم کاری تیروئید طبیعی است که البته توصیه می شود جهت درمان کمکی ((مانند دریافت آهن ، کلسیم ، روی و ...)) به متخصص غدد مراجعه شود

رژیم غذایی در کم کاری تیروئید

رژیم غذایی در کم کاری تیروئید:
۱- برخلاف مبتلایان به پرکاری تیروئید، این بیماران باید از مصرف زیاد مواد غذایی گواتروژن پرهیز کنند و سبزی جات را به صورت پخته مصرف نمایند. مواد غذایی گواتروژن شامل انواع کلم، شلغم، روغن گلزا ( کانولا ) ، بادام زمینی، ارزن و سویا است.
۲- سویا می تواند مانع جذب کافی داروهای تیروئید شود. بنابراین باید در مصرف آن احتیاط گردد.
۳- توجه داشته باشید که از نمک در پایان پخت غذا استفاده کنید، زیرا در غیر این صورت ید موجود در نمک هنگام برداشتن درب ظرف غذا، همراه با بخار خارج می شود. در این صورت شما میزان ید کمتری از آن چه که انتظار می رود دریافت خواهید کرد. در ضمن نمک یددار را نباید در شیشه های شفاف و در معرض نور نگهداری کرد.
۴- توجه کنید که زیاده روی در مصرف ید باعث کم کاری تیروئید خواهد شد.
۵- تنظیم کالری دریافتی برای جلوگیری از افزایش وزن ضروری است. برای این منظور مشاوره با کارشناس تغذیه، همراه با استفاده از درمان دارویی توصیه می شود.
۶- اطمینان نسبت به تأمین مقادیرکافی ویتامین های C ، A، E و ویتامین های گروه B به ویژه B2 ، B3 ، B6 که برای تولید هورمون تیروئید ضروری هستند لازم است. لذا مصرف منظم مواد غذایی زیر در برنامه ی غذایی روزانه توصیه می شود:
* منابع مناسب ویتامین C: توت فرنگی، آناناس، هندوانه، موز ، سیب زمینی و هلو .
* منابع مناسب ویتامین A: جگر، تخم مرغ ، ماهی های روغنی، سبزی های سبز رنگ ( به جز گیاهان خانواده ای کلم )، سبزی ها و میوه های زرد و نارنجی رنگ. هر چه این میوه ها و سبزی ها پررنگ تر باشند غلظت ویتامین در آنها بیشتر است.
* منابع مناسب ویتامین E: روغن های گیاهی،مغز دانه ها ( به جز بادام زمینی ) وغلات.
* منابع مناسب ویتامین B: غلات سبوس دار، گوشت گاو، گوشت ماکیان و ماهی .
* استفاده از منابع مناسب غنی از روی، نظیر غذاهای دریایی، گوشت قرمز، گوشت ماکیان و غلات سبوس دار.
* استفاده از مکمل مولتی ویتامین و املاح در کنار منابع غذایی بالا.
*مصرف منظم منابع غنی از فیبر، نظیر سبزی ها، میوه هایی مانند انجیر، آلو، سیب ، مرکبات، همچنین حبوبات و غلات سبوس دار، برای برطرف شدن یبوست.
*نوشیدن آب به مقدارکافی (حداقل ۷ لیوان) بسیار ضروری است.
* پرهیز از مصرف قند های ساده مانند قند و شکر، شیرینی جات و …
* پرهیز از مصرف زیاد نوشیدنی های کافئین دار، میانه روی در مصرف فرآورده های شیری و گندم.
* استفاده از منابع غنی از آهن مانند جگر، گوشت قرمز و غلات غنی شده با آهن، به ویژه در افرادی که دارای کم خونی ناشی از فقر آهن نیز می باشند.
* استفاده از منابع غنی B12 مانند جگر گاو، جگر مرغ، گوشت گاو، ماهی قزل آلا به ویژه در افرادی که دارای کم خونی ناشی از کمبود این ویتامین هستند. عدم توجه به کم خونی با هر منشائی که باشد، در تشدید ضعف و خستگی و بسیاری از علایم دیگر مؤثر خواهد بود.
* استفاده از اسیدهای چرب ضروری به ویژه مکمل امگا – ۳ که منبع غنی آن ماهی های روغنی آب های سرد هستند، می تواند در تخفیف برخی علایم مفید باشد. کمبود اسیدهای چرب ضروری می تواند باعث بر هم خوردن تعادل در عملکرد غده ی تیروئید شود.
با توجه به آن چه که ذکر شد، اصلاح رژیم غذایی با توجه به نوع بیماری تیروئید بسیار مهم است.در ضمن باید در نظر داشته باشید که در پرکاری و کم کاری تیروئید، رژیم غذایی هرگز نمی توان جایگزین درمان دارویی باشد؛ بلکه باید به عنوان یک اقدام تکمیلی بسیار مفید همراه با درمان دراویی در طول زندگی مورد توجه قرار گیرد.

پیشگیری از بارداری به روش اورژانس

بیشتر زوج‌ها با روش‌های پیشگیری از بارداری آشنایی دارند اما با این حال، گاهی بارداری‌های ناخواسته رخ می‌دهد . پزشکان می‌گویند تا مدت کوتاهی پس از این واقعه ، هنوز هم راهی برای پیشگیری از بارداری وجود دارد : ‌یک راه اورژانسی!  

روش اورژانسی، روشی است که اگر زوجی احتمال بارداری ناخواسته پس از تماس جنسی را بدهد (مثلا در اثر پارگی کاندوم یا استفاده نکردن از روش‌های مطمئن پیشگیری) می‌تواند تا 5 روز پس از تماس جنسی نیز از آن استفاده نماید. البته این روش جزو روش‌های موثر پیشگیری از بارداری نیست ولی به هر حال، قابل استفاده است.
  

و اما مکانیسم آنها برای جلوگیری از بارداری 

  احتمالا مجموعه‌ای از موارد مانند پیشگیری و تأخیر در تخمک‌گذاری، تغییر موکوس دهانه رحم،
اختلال در نفوذ اسپرم، اختلال در حرکت لوله‌ها و بالاخره اختلال در لقاح باعث تاثیر آن می‌شود.
عوارض این درمان تهوع و استفراغ جزو شایع‌ترین عوارض مصرف این قرص‌هاست و بهتر است نیم ساعت قبل و 4 تا 6 ساعت پس از مصرف هر دوز این قرص از یک داروی ضدتهوع به دستور پزشک استفاده کرد . ا ز دیگر عوارض می‌توان به
اختلال قاعدگی، سردرد و سرگیجه اشاره کرد.
 

زمان شروع و چگونگی استفاده :
  

اگر بیش از 5 روز از رابطه زناشویی همسران گذشته باشد و پیشگیری موثری استفاده نشده باشد، زن می‌تواند با یکی از این روش‌هااز بارداری ناخواسته جلوگیری نماید:
1) قرص لوونورژسترول، 2 عدد یک‌جا در اولین فرصت و ۱ عدد در ۱۲ ساعت بعد
2) ۴ عدد قرص LD یک‌جا در اولین فرصت و چهار عدد 12 ساعت بعد.
3) قرص تری‌فازیک، 4 عدد قرص سفید در اولین فرصت و 4 عدد قرص سفید 12 ساعت بعد.
و در بعضی از کشورها هم از 2 عدد قرص HD در اولین فرصت و 2 عدد 12 ساعت بعد استفاده می‌شود که البته به دلیل هورمون بالا و عوارض، کمتر توصیه می‌شود. قرص لوونورژسترول با اسامی تجاری مختلفی در بازار موجود است ولی در مراکز بهداشتی‌درمانی به نام LNG یا لوونورژسترول در اختیار مراجعه‌کننده قرار می‌گیرد.
 

در مورد هر یک از قرصهای فوق مصرف نوبت اول بهتر است قبل از ۱۲ ساعت پس از وقوع نزدیکی بدون پیشگیری باشد  

این روش نباید مورد استفاده دایم قرار بگیرد و فقط در موارد خاصی باید استفاده شود: تماس جنسی محافظت‌نشده، استفاده نکردن از روش‌های موثر پیشگیری از بارداری، پارگی و خارج شدن کاندوم، فراموشی در مصرف قرص‌های پیشگیری از بارداری و... که البته باید در بروز هر کدام از موارد فوق با پزشک یا ماما مشورت شود.  

از موارد دیگر، تأخیر در تزریق آمپول‌های پیشگیری از بارداری و خروج آی‌یو‌دی در زمانی به جز دوران قاعدگی
است. 

مصرف این قرص‌ها بسته به شرایط داوطلب و دسترسی به نوع قرص‌ها متفاوت است لذا برای استفاده از این قرص‌ها باید با پزشک یا ماما مشورت کرد . ولی توصیه‌هایی هم هست؛ مثلا اینکه قرص‌ها در اولین فاصله زمانی ممکن پس از تماس جنسی محافظت‌نشده خورده شوند تا بیشترین اثربخشی را داشته باشند. قرص‌ها با شکم خالی خورده نشوند و در صورت استفراغ تا دو ساعت پس از استفاده، خوردن مجدد قرص‌ها ضروری است. حداکثر دفعات مجاز استفاده از این روش در سیر سیکل قاعدگی نیز یک بار است و باید در حداقل دفعات ممکن در طول دوران باروری هر زن استفاده شود.
مجاز بودن مصرف یک‌بار از این روش در هر دوره قاعدگی دلیلی بر تایید مصرف آن در هر دوره قاعدگی به عنوان روش پیشگیری از بارداری نیست. این روش برای کسانی که داروهای ضد سل و ضدصرع مصرف می‌نمایند، با احتیاط صورت می‌گیرد؛ چون اثربخشی این قرص‌ها کمتر می‌شود و باید مصرف قرص لوونورژسترول افزایش یابد و جمعا 4 عدد استفاده شود. با توجه به اینکه افزایش تعداد تماس‌های جنسی بدون محافظت اثربخشی روش را کاهش و احتمال بارداری را افزایش می‌دهد لذا یک خانم نمی‌تواند چند بار در طول یک دوره قاعدگی از این روش استفاده نماید. 

اثربخشی روش اورژانسی پیشگیری از بارداری با قرص‌های لوونورژسترول 99 درصد و با قرص‌های ترکیبی حدود 97 درصد است؛ یعنی میزان بارداری با استفاده از این روش در صورت استفاده از قرص‌های لوونورژسترول حدود 1 درصد و با استفاده از قرص‌های ترکیبی حدود 3 درصد گزارش شده است ولی اثربخشی آن با فاصله زمانی تماس جنسی تا آغاز استفاده از روش ارتباط قابل توجهی دارد؛ یعنی هر چه‌قدر فاصله زمانی تماس جنسی تا آغاز استفاده از روش کوتاه‌تر باشد، اثربخشی آن بیشتر خواهد بود.
حرف آخر
استفاده از این روش می‌تواند باعث تغییر در زمان قاعدگی شود لذا اگر تأخیر قاعدگی بیش از 7 روز شود باید احتمال بارداری را مدنظر قرار داد و برای انجام مشاوره و تست بارداری به ماما یا پزشک مراجعه کرد. معمولا خانم‌ها سوال می‌کنند اگر با مصرف دارو باز بارداری رخ داد چه کار کنیم؟ جواب این است که با توجه به خطرناک نبودن این روش برای جنین، در صورت وقوع بارداری، هیچ نیازی به ختم بارداری نخواهد بود. اجازه بدهید یک نکته دیگر را هم خطاب به مسوولان بگویم.
در خارج از کشور، به نیرو‌های پلیس که اولین افرادی هستند که با قربانیان خشونت‌های جنسی روبه‌رو می‌شوند، روش‌های ضدبارداری اورژانس آموزش داده می‌شود تا آن را به قربانیان بیاموزند تا زمان طلایی پنج‌روزه از دست نرود. پیشنهاد من به نیروی‌های محترم انتظامی کشورمان این است که با برقراری دوره‌های آموزشی برای پرسنل خود، به ما در این مهم یاری برسانند.