شایعترین بیماریها و حوادثی تهدید کننده سلامتی کودکان

1) دیسترس تنفسی:

دیسترس تنفسی به معنی اشکال در نفس کشیدن و نیاز به اکسیژن بیشتر است.

دلایل ایجاد اشکال در تنفسی شامل گیر افتادن غذا یا حجم در گلو، آسم، عفونت یا ذات‌الریه یا پنومونی است.

علایم دیسترس تنفسی شامل : سرفه، خس‌خس سینه، نفس کشیدن به سختی و استفاده از عضلات گردن و قفسه‌سینه برای کمک به نفس کشیدن بهتر است.

کبود شدن و خرخر از نشانه‌های دیگر است.

در این صورت:- تعداد نفس‌ها بیش از 50 تا 60 تا در دقیقه است-

کبودی مخصوصا در اطراف دهان- بیماری به جای بهتر شدن بدتر می‌شود

اگر این علایم در کودکتان ایجاد شد، سعی نکنید کودک را سوار ماشین کنید، آمبولانس خبر کنید(( تماس با ۱۱۵))

آمبولانس‌ها دارای وسایل مجهز به دستگاه اکسیژن هستند و با ایمنی کامل کودک را به بیمارستان منتقل می‌کنند.

2) شکستگی استخوان:
شکستگی استخوان هم یک مورد اورژانس در کودکان است.

وقتی صدمه‌ای به کودک وارد می‌شود و استخوان بدنش می‌شکند اگر چه حیاتش تهدید نمی‌شود اما کودک باید فورا به بیمارستان منتقل شود.

والدین می‌توانند با رعایت احتیاط کودک را سوار خودرو کرده و او را منتقل کنند اما بهتر است با اورژانس تمام بگیرند.

بنابراین وقتی شکستگی خیلی شدید است که درد قابل کنترل نیست.

یا وقتی استخوان از پوست خارج شده است یا تصادف طوری بوده که ضربه‌ سر و گردن وارد شده است حتما باید به اورژانس خبر داد.

3) استفراغ و اسهال
استفراغ همراه اسهال یک مورد اورژانس در کودکان است چرا که می‌تواند سبب کم‌آبی کودک شود.

اگر کودک قادر نیست چیزی را در دهان و معده نگه دارد یا دچار اسهال شدید است، نشانه‌های کم‌آبی را بررسی کنید : شامل چشم‌های گودافتاده ،دهان خشک و کاهش میزان ادرار است.- کودک به شما پاسخ نمی‌دهد- انقباض‌های شدید و درد شکمی وجود دارد.

البته درد شکم ممکن است با آپاندیسیت یا سنگ کلیه هم ارتباط داشته باشد.

4) صرع و تشنج در نوزادان و نوپایان:
افزایش سریع دمای بدن می‌تواند سبب تشنج شود. بسیاری از تشنج‌ها مرتبط تب فورا خاتمه پیدا می‌کند و اورژانس نیست

در هر حال وقتی کودک دچار تشنج مرتبط تب درگذشته شده حتما آن را جدی بگیرید و حتما این موضوع را با پزشک در میان بگذارید.

اگر تشنج بعد از 3 تا 5 دقیقه متوقف نشد .اگر کودک دچار اشکال در تنفس و کبودی شد حتما با اورژانس تماس بگیرید.

5) زمین خوردن :
افتادن و زمین خوردن از ارتفاع می‌تواند موجب صدمه به سر، نخاع یا ارگان‌های داخلی شود اگر به آسیب به این قسمت‌ها شک کردید با کودک صحبت کنید تا مطمئن شوید به طور صحیح به سوالاتتان پاسخ می‌دهد.

اگر- کودک بیش از یک بار استفراغ کرد

هوشیاری‌اش را از دست داد

از کرخی یا سوزن‌سوزن شدن شکایت داشت

به صدمه‌های داخلی مشکوک شدید

به صدمه به سر، گردن و نخاع شک کردیدحتما به اورژانس زنگ بزنید.

6) بریدگی‌ها خون‌ریزی‌ها :
اگر کودکتان دچار خون‌ریزی‌ شد، روی قسمت زخمی را محکم فشار دهید و زخم را کاملا بررسی کنید.

کودکانی که زخمشان با چسب بسته شده و خون‌ریزی کم می‌شود را می‌توان با ماشین شخصی به بیمارستان برد.

اگر کودک مبتلا به اختلال‌های خون‌ریزی‌دهنده است و دچار بریدگی و زخم شدهو اگر خون‌ریزی بند نمی‌آید حتما به اورژانس اطلاع دهید.

7) مسمومیت‌ها:
مسموم شدن کودکان سناریوی ترسناکی است. کودک به سراغ کابینت داروها می‌رود و شربت یا قرص خطرناکی را می‌خورد.

اولین‌کاری که باید پس از وقوع مسمومیت رخ می‌دهد اطلاع به مرکز مسمومیت‌ها یا اورژانس ۱۱۵ است.

کودکان دیابتی

درمان های امروزی به کودکان دیابتی کمک می کند که زندگی طبیعی داشته باشند و مانع بروز مشکلات احتمالی بعدی می شود.

یک کودک مبتلا به دیابت، احساس خستگی می کند، شب ها برای ادرار کردن بیدار می شود، از دل درد می نالد، مقدار زیادی آب می نوشد و به طورمرتب لاغر می شود. با تشدید وضعیت جسمی او، دیابت تشخیص داده می شود. یک آزمایش ساده، مقدار زیاد قند را در ادرار او مشخص می کند.

قبل از سن بیست سالگی، معمولا بیماری دیابت از نوع اول است که آن را "وابسته به انسولین" یا "دیابت جوانی" می دانند. در موارد نادری دیابت نوع دوم مشاهده می شود.

هر چند که بیماری دیابت جوانی، ارثی نیست، ولی علایم اولیه آن را می توان در بین برادران و خواهران مشاهده کرد.

در واقع دیابت جوانی، بیماری است مربوط به انهدام سلول های لوزالمعده ی مولد انسولین(هورمون تنظیم کننده قند خون) از طریق آنتی کورها و لنفوسیت های تی (T). اگر این سلول ها از بین بروند، دیگر هورمون انسولین ترشح نمی شود، لذا مقدار قند خون بالا می رود.

این بیماری پیش رونده است و می توان امیدوار بود که در صورت تشخیص زود هنگام، بتوان با استفاده از روش های درمانی نوین، بروز دیابت را تا چند ماه و حتی چند سال به تأخیر انداخت.

پس از تشخیص بیماری، کودک برای چند روز بستری می شود تا مقدار قند خون او به وسیله تزریقات انسولین، طبیعی شود. زندگی کودک دیابتی و خانواده اش با ظهور این بیماری مزمن که درنگاه اول پیچیده به نظر می رسد، دستخوش تغییر می شود. در منزل می بایست کنترل قند خون و تزریقات انسولین چندین بار در روز انجام گردد و نوع تغذیه و ساعات خوردن غذا او تنظیم شود.

البته کودک و خانواده اش تنها نیستند، چرا که پزشک، پرستار، متخصصین تغذیه و روان شناس آماده اند تا نکات لازم در مورد بیماری و روش کنار آمدن با آن را به آنها آموزش دهند.

آغاز مداوا چندان دشوارنیست، چرا که اغلب اوقات، ترشح انسولین کودک کاملاً از بین نرفته است. این ترشح ضعیف، به طور قابل توجهی به تنظیم میزان انسولین تزریقی کمک می کند. به گفته متخصصان نباید والدین را نگران کرد و کودکان را به وحشت انداخت، شروع درمان باید بسیار ساده باشد.

یادگیری به تدریج و با افزایش مشاوره هایی که معمولاً هر دو ماه یک بار انجام می شود و برخورد با خانواده های دیگری که کودک دیابتی دارند، حاصل می شود.

مشکل خاص دوره جوانی

متخصصان می گویند که کودکان باید به زندگی طبیعی خود ادامه دهند و درمان را می بایست با زندگی منطبق کرد، نه برعکس. کودکان خیلی زود، نحوه ی استفاده از دستگاه های مدرن معالجه بیماری قند را می آموزند. مزیت برخی از این وسایل اندازه گیری قند خون، علاوه بر سرعت بالای پاسخ دهی (20 ثانیه)، در امکان ذخیره کردن نتایج و سپس مشاهده آنها به شکل نمودار بوسیله رایانه های بخش است. بدین ترتیب می توان نوسانات قند خون را در طول روز مشاهده و در صورت لزوم، درمان مناسب را اتخاذ کرد.

برای تضمین سلامت این کودکان در آینده ، درمان بیماری باید با جدیت صورت پذیرد. پیچیدگی های دیابت اکنون دیگر روشن شده اند و درصورت درمان مناسب می توان از بروز آنها جلوگیری کرد .

دکتر پیربونیر متخصص غدد درون ریز می گوید: " آغاز دیابت در دوران کودکی، مساوی است با قرارگرفتن در معرض بیماری و خطرات آن در سنین بالاتر از پنجاه سالگی، چرا که تجمع مقدار زیاد  قند در خون، برای رگ های کوچک و خصوصاً رگ های کلیه و چشم مضر است. در صورت بالا بودن قند خون، گلوکز بر روی پروتئین ها جمع می شود. این پدیده را گلیکاسیون می نامند که  فقط تا مدتی برگشت پذیر است و پس از آن عملکرد این پروتئین ها را مختل می کند."

پس متوجه می شویم که قند خون نباید برای مدت طولانی در حد بالایی باشد. میزان متعارف گلیکاسیون بین 7 تا 5/8 درصد است. در واقع این درصد مرزی است که عبور از آن، مشکلات عروقی را در پی دارد.

همه متخصصان بر تزریق حداقل دو بار انسولین در روز و در سنین بالاتر از ده سالگی سه تزریق در روز اتفاق نظر دارند. صرف نظر از میزان تزریق ها، در مرحله آخر، کودک و خانواده اش باید آن را اجرا کنند. اجرای نامناسب درمان، باعث بازگشت وضعیت اولیه بیماری می شود.

کودکان مبتلا به بیماریهای مادرزادی قلب

بیماریهای مادرزادی قلب، نقایص ساختمانی یا عملکردی قلب است که در هنگام تکامل جنین یا در هنگام تولد وجود دارد. شیوع آن هشت مورد در هزار تولد است یا یک درصد کل تعداد متولدین (هافمن (1) 1990). میزان نقص ممکن است از یک نقص ساده در دیواره دهلیزی تا یک نقص پیچیده شریانی باشد. نقایص قلبی بر فیزیولوژی و سایکولوژی کودک تأثیر می‌گذارد.

به درستی علت بیماریهای مادرزادی قلب ناشناخته است. تحقیقات عوامل محیطی و ژنتیکی را مؤثر می‌دانند. عامل ژنتیک بیشتر از عامل محیط مورد بررسی قرار گرفته است

تقسیم بندی بیماریهای مادر زادی قلب

بیماریهای مادرزادی قلب به دو نوع سیانوز دهنـده و غیر سیانوز دهنده تقسیم می‌شوند. نـــوع دوم تقسیم‌بندی که در جدول یک (به جز موارد بسیار نادر)، خلاصه شده است، بیماریهای مادرزادی را در سه دسته قرار می‌دهند:

الف) شنت چپ به راست.

ب) شنت راست به چپ.

ج) تنگی‌ها.

از آنجائی که بعضی از انواع غیر سیانوتیک با اختلال عملکرد ثانوی ممکن است در دستة سیانوتیک قرارگیرد، تقسیم‌بندی نوع دوم کامل‌تر به نظر می‌رسد. برای مثال بیماری بازماندن ‌ راه‌ بین دهلیزی که از نوع غیر سیانوز دهنده است، اگر همراه با تنگی تریکوسپید ظاهر شود، در این دسته قرار نگرفته و مددجو دچار علائم سیانوز خواهد بود.

تشخیص‌های پرستاری

تشخیص‌های پرستاری شایع بر طبق تقسیم‌بندی سه گانه در جدول دوم خلاصه شده است که پس از آن به مهمترین توجهات پرستاری پرداخته خواهد شد

نوزادان و کودکان نه تنها کوچکتر هستند بلکه تشخیص سیر همودینامیک تغییر یافته آنها نیاز به مهارت خاص دارد .

علائم نارسایی احتقانی قلب از جمله نکات مورد توجــه است که شامل تجمع مایع اطراف چشم، دست‌ها، پاها و سینه ؛ تعریق هنگام استراحت و الیگوری (میزان طبیعی دفع ادرار یک الی دو میلی‌لیتر بر حسب کیلوگرم در ساعت است). در مواردی که احتمال بروز نارسایی قلب وجود دارد،

سمع ریه هر دو الی چهار ساعت باید انجام شود. صداهای غیر عادی به صورت کاهش صدا یا کراکل شنیده می‌شود.

* درد در نوزادان و کودکان به خوبی بزرگسالان قابل تشخیص نیست. برای پی بردن درد به خصوص در نوزادان باید به تغییرات ضربان قلب، تعداد تنفس و فشار خون، سطحی شدن تنفس، ناتوانی در به خواب رفتن و تحریک پذیری توجه کرد .

هیگینس  و دیگران (1999) طی پژوهشی تحت عنوان تجویز مسکن به موقع در کودکان پس از جراحی قلب، 114 کودک را مورد مطالعه قرار دادند. آنها خلاصه تحقیق خود را این چنین مطرح می‌کنند:

«علیرغم افزایش آگاهی دربارة مراقبت از درد پس از عمل، درد شیرخواران و کودکان اغلب درمان نمی‌شود. تأمین حداکثر راحتی برای کودکان پس از عمل جراحی قلب با راه‌اندازی سریع و ترخیص زودهنگام آنها ارتباط دارد. در گروه سنی زیر 24 ماه، عملکرد ضعیف‌تری مشاهده شده است چرا که معیارهای اندازه‌گیری درد، فقط در 36 درصد قبل از تزریق مسکن و پانزده درصد بعد از آن ثبت شده است» 

 هیچ گاه نباید از والدین در کنترل کودکان برای اجرای پروسیجرهای دردناک استفاده کرد، چرا که ممکن است در این صورت، توان آرام کردن کودک را بعد از پروسیجر دردناک از دست بدهند.

* در حملات سیانوز دهنده شدید کودکان خود به خود در حالت چمباتمه  قرار خواهند گرفت، ولی برای کاهش شدت علائم در نوزادان باید آنها را مطابق شکل یک به این حالت در آورد.

سمع شکم و توجه به دفع (مدفوع یا گاز) پس از عمل جراحی کوراکتاسیون از مراقبتهای مهم به شمار می‌رود. چرا کـه افزایش فشار در شریانی مزانتر باعث بروز التهاب شده و دیستانسیون، درد و اختلال در دستگاه گوارش بوجود می‌آورد .

سادابی  (1999) می‌نویسد: پیوند قلب روش درمانی شناخته شده در کودکان است و به جز این روش، راه موفق دیگری برای حمایت مصنوعی یا مکانیکی در دسترس نیست. تفاوت عمده پیوند قلب در کودکان و بزرگسالان در این است که انتظار طول عمر در کودکان بیشتر است. بیشترین مشکلات پس از عمل جراحی شامل: عوامل ایمنوساپرسیو و عوارض آنها، خطر عفونت و اختلال عملکرد شریان کرونر پیوند شده است . چانگ و دیگران (1992) طی بررسی 125 پیوند قلب در نوزادان به این نتیجه رسیدند که سییتم ایمنی نوزادان با اختلاف معنی‌داری نسبت به بزرگسالان سازگارتر است .