کودکان دیابتی

درمان های امروزی به کودکان دیابتی کمک می کند که زندگی طبیعی داشته باشند و مانع بروز مشکلات احتمالی بعدی می شود.

یک کودک مبتلا به دیابت، احساس خستگی می کند، شب ها برای ادرار کردن بیدار می شود، از دل درد می نالد، مقدار زیادی آب می نوشد و به طورمرتب لاغر می شود. با تشدید وضعیت جسمی او، دیابت تشخیص داده می شود. یک آزمایش ساده، مقدار زیاد قند را در ادرار او مشخص می کند.

قبل از سن بیست سالگی، معمولا بیماری دیابت از نوع اول است که آن را "وابسته به انسولین" یا "دیابت جوانی" می دانند. در موارد نادری دیابت نوع دوم مشاهده می شود.

هر چند که بیماری دیابت جوانی، ارثی نیست، ولی علایم اولیه آن را می توان در بین برادران و خواهران مشاهده کرد.

در واقع دیابت جوانی، بیماری است مربوط به انهدام سلول های لوزالمعده ی مولد انسولین(هورمون تنظیم کننده قند خون) از طریق آنتی کورها و لنفوسیت های تی (T). اگر این سلول ها از بین بروند، دیگر هورمون انسولین ترشح نمی شود، لذا مقدار قند خون بالا می رود.

این بیماری پیش رونده است و می توان امیدوار بود که در صورت تشخیص زود هنگام، بتوان با استفاده از روش های درمانی نوین، بروز دیابت را تا چند ماه و حتی چند سال به تأخیر انداخت.

پس از تشخیص بیماری، کودک برای چند روز بستری می شود تا مقدار قند خون او به وسیله تزریقات انسولین، طبیعی شود. زندگی کودک دیابتی و خانواده اش با ظهور این بیماری مزمن که درنگاه اول پیچیده به نظر می رسد، دستخوش تغییر می شود. در منزل می بایست کنترل قند خون و تزریقات انسولین چندین بار در روز انجام گردد و نوع تغذیه و ساعات خوردن غذا او تنظیم شود.

البته کودک و خانواده اش تنها نیستند، چرا که پزشک، پرستار، متخصصین تغذیه و روان شناس آماده اند تا نکات لازم در مورد بیماری و روش کنار آمدن با آن را به آنها آموزش دهند.

آغاز مداوا چندان دشوارنیست، چرا که اغلب اوقات، ترشح انسولین کودک کاملاً از بین نرفته است. این ترشح ضعیف، به طور قابل توجهی به تنظیم میزان انسولین تزریقی کمک می کند. به گفته متخصصان نباید والدین را نگران کرد و کودکان را به وحشت انداخت، شروع درمان باید بسیار ساده باشد.

یادگیری به تدریج و با افزایش مشاوره هایی که معمولاً هر دو ماه یک بار انجام می شود و برخورد با خانواده های دیگری که کودک دیابتی دارند، حاصل می شود.

مشکل خاص دوره جوانی

متخصصان می گویند که کودکان باید به زندگی طبیعی خود ادامه دهند و درمان را می بایست با زندگی منطبق کرد، نه برعکس. کودکان خیلی زود، نحوه ی استفاده از دستگاه های مدرن معالجه بیماری قند را می آموزند. مزیت برخی از این وسایل اندازه گیری قند خون، علاوه بر سرعت بالای پاسخ دهی (20 ثانیه)، در امکان ذخیره کردن نتایج و سپس مشاهده آنها به شکل نمودار بوسیله رایانه های بخش است. بدین ترتیب می توان نوسانات قند خون را در طول روز مشاهده و در صورت لزوم، درمان مناسب را اتخاذ کرد.

برای تضمین سلامت این کودکان در آینده ، درمان بیماری باید با جدیت صورت پذیرد. پیچیدگی های دیابت اکنون دیگر روشن شده اند و درصورت درمان مناسب می توان از بروز آنها جلوگیری کرد .

دکتر پیربونیر متخصص غدد درون ریز می گوید: " آغاز دیابت در دوران کودکی، مساوی است با قرارگرفتن در معرض بیماری و خطرات آن در سنین بالاتر از پنجاه سالگی، چرا که تجمع مقدار زیاد  قند در خون، برای رگ های کوچک و خصوصاً رگ های کلیه و چشم مضر است. در صورت بالا بودن قند خون، گلوکز بر روی پروتئین ها جمع می شود. این پدیده را گلیکاسیون می نامند که  فقط تا مدتی برگشت پذیر است و پس از آن عملکرد این پروتئین ها را مختل می کند."

پس متوجه می شویم که قند خون نباید برای مدت طولانی در حد بالایی باشد. میزان متعارف گلیکاسیون بین 7 تا 5/8 درصد است. در واقع این درصد مرزی است که عبور از آن، مشکلات عروقی را در پی دارد.

همه متخصصان بر تزریق حداقل دو بار انسولین در روز و در سنین بالاتر از ده سالگی سه تزریق در روز اتفاق نظر دارند. صرف نظر از میزان تزریق ها، در مرحله آخر، کودک و خانواده اش باید آن را اجرا کنند. اجرای نامناسب درمان، باعث بازگشت وضعیت اولیه بیماری می شود.

کودکان مبتلا به بیماریهای مادرزادی قلب

بیماریهای مادرزادی قلب، نقایص ساختمانی یا عملکردی قلب است که در هنگام تکامل جنین یا در هنگام تولد وجود دارد. شیوع آن هشت مورد در هزار تولد است یا یک درصد کل تعداد متولدین (هافمن (1) 1990). میزان نقص ممکن است از یک نقص ساده در دیواره دهلیزی تا یک نقص پیچیده شریانی باشد. نقایص قلبی بر فیزیولوژی و سایکولوژی کودک تأثیر می‌گذارد.

به درستی علت بیماریهای مادرزادی قلب ناشناخته است. تحقیقات عوامل محیطی و ژنتیکی را مؤثر می‌دانند. عامل ژنتیک بیشتر از عامل محیط مورد بررسی قرار گرفته است

تقسیم بندی بیماریهای مادر زادی قلب

بیماریهای مادرزادی قلب به دو نوع سیانوز دهنـده و غیر سیانوز دهنده تقسیم می‌شوند. نـــوع دوم تقسیم‌بندی که در جدول یک (به جز موارد بسیار نادر)، خلاصه شده است، بیماریهای مادرزادی را در سه دسته قرار می‌دهند:

الف) شنت چپ به راست.

ب) شنت راست به چپ.

ج) تنگی‌ها.

از آنجائی که بعضی از انواع غیر سیانوتیک با اختلال عملکرد ثانوی ممکن است در دستة سیانوتیک قرارگیرد، تقسیم‌بندی نوع دوم کامل‌تر به نظر می‌رسد. برای مثال بیماری بازماندن ‌ راه‌ بین دهلیزی که از نوع غیر سیانوز دهنده است، اگر همراه با تنگی تریکوسپید ظاهر شود، در این دسته قرار نگرفته و مددجو دچار علائم سیانوز خواهد بود.

تشخیص‌های پرستاری

تشخیص‌های پرستاری شایع بر طبق تقسیم‌بندی سه گانه در جدول دوم خلاصه شده است که پس از آن به مهمترین توجهات پرستاری پرداخته خواهد شد

نوزادان و کودکان نه تنها کوچکتر هستند بلکه تشخیص سیر همودینامیک تغییر یافته آنها نیاز به مهارت خاص دارد .

علائم نارسایی احتقانی قلب از جمله نکات مورد توجــه است که شامل تجمع مایع اطراف چشم، دست‌ها، پاها و سینه ؛ تعریق هنگام استراحت و الیگوری (میزان طبیعی دفع ادرار یک الی دو میلی‌لیتر بر حسب کیلوگرم در ساعت است). در مواردی که احتمال بروز نارسایی قلب وجود دارد،

سمع ریه هر دو الی چهار ساعت باید انجام شود. صداهای غیر عادی به صورت کاهش صدا یا کراکل شنیده می‌شود.

* درد در نوزادان و کودکان به خوبی بزرگسالان قابل تشخیص نیست. برای پی بردن درد به خصوص در نوزادان باید به تغییرات ضربان قلب، تعداد تنفس و فشار خون، سطحی شدن تنفس، ناتوانی در به خواب رفتن و تحریک پذیری توجه کرد .

هیگینس  و دیگران (1999) طی پژوهشی تحت عنوان تجویز مسکن به موقع در کودکان پس از جراحی قلب، 114 کودک را مورد مطالعه قرار دادند. آنها خلاصه تحقیق خود را این چنین مطرح می‌کنند:

«علیرغم افزایش آگاهی دربارة مراقبت از درد پس از عمل، درد شیرخواران و کودکان اغلب درمان نمی‌شود. تأمین حداکثر راحتی برای کودکان پس از عمل جراحی قلب با راه‌اندازی سریع و ترخیص زودهنگام آنها ارتباط دارد. در گروه سنی زیر 24 ماه، عملکرد ضعیف‌تری مشاهده شده است چرا که معیارهای اندازه‌گیری درد، فقط در 36 درصد قبل از تزریق مسکن و پانزده درصد بعد از آن ثبت شده است» 

 هیچ گاه نباید از والدین در کنترل کودکان برای اجرای پروسیجرهای دردناک استفاده کرد، چرا که ممکن است در این صورت، توان آرام کردن کودک را بعد از پروسیجر دردناک از دست بدهند.

* در حملات سیانوز دهنده شدید کودکان خود به خود در حالت چمباتمه  قرار خواهند گرفت، ولی برای کاهش شدت علائم در نوزادان باید آنها را مطابق شکل یک به این حالت در آورد.

سمع شکم و توجه به دفع (مدفوع یا گاز) پس از عمل جراحی کوراکتاسیون از مراقبتهای مهم به شمار می‌رود. چرا کـه افزایش فشار در شریانی مزانتر باعث بروز التهاب شده و دیستانسیون، درد و اختلال در دستگاه گوارش بوجود می‌آورد .

سادابی  (1999) می‌نویسد: پیوند قلب روش درمانی شناخته شده در کودکان است و به جز این روش، راه موفق دیگری برای حمایت مصنوعی یا مکانیکی در دسترس نیست. تفاوت عمده پیوند قلب در کودکان و بزرگسالان در این است که انتظار طول عمر در کودکان بیشتر است. بیشترین مشکلات پس از عمل جراحی شامل: عوامل ایمنوساپرسیو و عوارض آنها، خطر عفونت و اختلال عملکرد شریان کرونر پیوند شده است . چانگ و دیگران (1992) طی بررسی 125 پیوند قلب در نوزادان به این نتیجه رسیدند که سییتم ایمنی نوزادان با اختلاف معنی‌داری نسبت به بزرگسالان سازگارتر است .

توصیه غذایی در سندرم پیش از قاعدگی

 
20 الی30 درصد خانم ها در طی دوران قاعدگی از عوارض سندرم پیش از قاعدگی یا PMS رنج می برند. این سندرم، مجموعه ای از مشکلات فیزیکی درونی است که 7-2 روزقبل از قاعدگی شروع شده و با آغا ز پریود، تمام می شود و البته در این مدت ناراحتی فرد و اطرافیا نش را به دنبال دارد.توجه کامل به رژیم غذایی و انجام تمرینات ورزشی مناسب می تواند به طور مشخصی باعث کاهش مشکلات مربوط به PMS شود. در چند روز قبل از قاعدگی، خانم ها دچار ناراحتی های جسمی و روانی می شوند. احساس افسردگی شدید، حساسیت و زود رنج بودن از جمله ی این مسائل است.

دلایل بروز این سندرم
نظرات مختلفی در مورد این بیماری ارائه شده است که عمده ترین آنها عبارتند از:

- تغییرات هورمونی بدن که از شایع ترین علائم در زنان می باشد.

- تغییرات شیمیایی در مغز که از آن جمله می توان به نوسانات سرتونین مغز اشاره کرد، در تغییر احسا سات انسان و مخصوصاً افسردگی تأثیر بسیار زیادی دارد.

- کمبود ویتامین

- مصرف نمک و کافئین نیز باعث تشدید علائم بیماری می گردد.

علائمی که برای این سندرم می توان ذکر کرد عبارتند از:
متخصصان بیش از 150 مورد را به عنوان نشانه های این بیماری شناخته اند که از جمله مهم ترین آنها می توان به موارد زیر اشاره نمود:

- علایم عصبی : این نشانه ها شامل افسردگی، احساس غم و اندوه، عصبا نیت، تحریک پذیری بیش از حد، کاهش تمرکز و خواب آلودگی می باشند.

- علایم گوارشی: از جمله علائم گوارشی که ممکن است بروز کنند می توان به تهوع ، استفراغ ، اسهال ، نفخ و افزایش وزن ناشی از جذب مایعات اشاره نمود.

البته احساس درد عضلات، سردرد، چربی پوست، خشکی یا چربی بیش از حد موها نیز ممکن است بروز کند.

همه ی این علائم با هم بروز نمی کند و اکثر زنان فقط تعداد معدودی از اینها را تجربه می کنند.

عوامل مؤثر در کاهش عوارض این سندرم عبارت اند از:
- رژیم غذایی مناسب و کنترل شده تا حدود زیادی این علائم را کاهش می دهد، رژیمی که شامل مقدا ر بالایی از کربوهیدرات (ماند نان و غلات) و کم چربی باشد، مفیدتر است.

- ویتامین B6 (پیریدوکسین) در رژیم غذایی یا به صورت مکمل (در قرص یا آمپول) تا حدود زیادی می تواند افسردگی ناشی از PMS را بهبود بخشد.غذاهای غنی از ویتامن B6 عبارت اند از : ماهی ، حبوبات و سبزیجاتی که رنگ سبز دارند.

- با کاهش مصرف نمک در طی این چند روز می توان از افزایش وزن و ادم دست و پاها جلوگیری کرد.

- از جمله عواملی که باعث کاهش عوارض سندرم می شود، ویتامین E است که جوانه ی گندم منبع خوبی از این ویتامین است. کمبود ویتامین E سبب حساسیت سینه ها می شود که با مصرف مواد غنی از ویتامین E، این عارضه کاهش می یابد.

- مصرف کلسیم و مواد معدنی باعث کاهش دردهای کرامپی، چه در قبل از قاعدگی و چه در دوران قاعدگی می شود که این مواد را می توان از طریق مصرف شیر و لبنیات که غنی از کلسیم هستند ، تأمین کرد.

- تمرینات ورزشی مانند پیاده روی منظم و ورزش های شکم و لگن، اثرات سودمندی در کاهش علائم PMS دارند.

- مصرف کافئین و قهوه سبب افزایش علائم PMS می شوند. پس کاهش مصرف این مواد، در کاهش عوارض این سندرم مؤثر است. هم چنین بهتر است با کم کردن مصرف قندهای ساده به کم کردن علائم PMS کمک کنیم.

طی دوران قاعدگی حجم هر وعده ی غذایی را کاهش داده و در مقابل تعداد وعده های غذایی را افزایش دهید.

مراقبت های شخصی
الف : تغذیه ی مناسب

توجه به رژیم غذایی در طی دوره ی قاعدگی می تواند در کاهش بروز این علائم مؤثر باشد. طی دوران قاعدگی حجم هر وعده ی غذایی را کاهش داده و در مقابل تعداد وعده های غذایی را افزایش دهید. این مسئله در کاهش ناراحتی های گوارشی و نفخ ناشی از عادت ماهیانه بسیار مؤثر است. موضوع دیگر توجه به مصرف میوه و سبزی جات و غذهای حاوی کلسیم در این دوره است که متخصصان در این مورد بسیار توصیه می کنند.

* بهتر است ازمنابع غذایی حاوی ویتامین B6 مانند جگر، سیب زمینی ، موز ، عدس و اسفناج بیشتر استفاده نمایید، زیرا این ویتامین از بروز افسردگی جلوگیری می کند و میزان سرتونین مغز را افزایش می دهد.

* مصرف غذاهای غنی از پتاسیم مانند: موز، انجیر، آلو، گوجه فرنگی، قارچ ، کشمش سیاه، گل کلم و کلم بروکلی موجب کاهش تورم ناشی از احتباس آب می گردد.

* غذاهایی مانند گوجه فرنگی، خرما، موز، آناناس و آواکادو به دلیل داشتنن ماده ای که در معده به سطح گیرنده های موجود متصل شده و باعث تشدید فعالیت و واکنش سرتونین در مغز می گردند توصیه می شود.

* غذاهای غنی از کلسیم و منیزیوم بیشتر مصرف کنید، چرا که این عنا صر برای عمل کرد طبیعی هورمون ها ، کنترل و تقویت عضلات و انقباضات آن مورد نیاز است و کمبود آن ها انقباضات عضلانی و درد ناحیه عضلات را افزایش می دهد. از منابع غذایی غنی از عناصر فوق می توان به سبزی های حاوی برگ سبز، نان تهیه شده از آرد کامل جو و گندم، سبوس گندم، سیب زمینی و مواد لبنی اشاره کرد.

* در مصرف فرآورده های گوشتی، مواد لبنی پرچرب و کیک که دارای چربی اشباع هستند اعتدال را رعایت کنید زیرا دخالت در متابولیسم ا مگا 3 باعث افزایش وزن می گردد.

* از مصرف بیش از اندازه ی چای، قهوه، نوشابه و ... که حاوی کافئین بوده و موجب تحریک سیستم عصبی می شوند خود داری نمایید.

ب: ورزش

اضافه کردن ورزش به برنامه ی روزانه تأثیر بسزایی در کاهش عوارض ناشی از قاعدگی دارد.

پیاده روی یا سایر ورزش های آئروبیک به میزان 20 تا 30 دقیقه در طی روز علاوه بر سلامت جسم در آرامش روحی و روانی نیز مؤثر است.

ج: کاهش استرس

به میزان کافی بخوابید و هم چنین تمرینات مربوط به نحوه ی تنفس عمیق را فرا گرفته و انجام دهید. این عمل کمک زیادی به کاهش سردرد و علائم عصبی مربوطه خواهد کرد.

د: درمان دارویی

از درمان های مرسوم این عارضه که توسط پزشکان تجویز می شود مصرف داروهای مد ر برای جلوگری از تجمع آب و داروهای ضد افسردگی برای مشکلات روحی و مصرف هورمون هایی مانند پروژسترون برای رهایی از کلیه ی علایم می باشد.